Zaczynamy

Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (IBS, ang. irritable bowel syndrome) to przewlekłe schorzenie układu pokarmowego, charakteryzujące się nawracającymi bólami brzucha, wzdęciami oraz zaburzeniami rytmu wypróżnień, takimi jak zaparcia, biegunki lub ich naprzemienne występowanie.

Przyczyny IBS

Dokładna przyczyna zespołu jelita drażliwego (IBS) nie jest w pełni poznana, ale uważa się, że jest wynikiem złożonej interakcji między układem nerwowym, mikrobiotą jelitową i funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Do czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju IBS, należą:

• Nadwrażliwość trzewna – osoby z IBS mogą mieć zwiększoną wrażliwość na bodźce jelitowe, co prowadzi do bólu brzucha i dyskomfortu.

• Zaburzenia motoryki jelit – nieprawidłowe skurcze mięśni jelitowych mogą powodować zarówno przyspieszone (biegunki), jak i spowolnione (zaparcia) pasażowanie treści pokarmowej.

• Dysbioza jelitowa – zmiany w składzie mikrobioty jelitowej mogą wpływać na funkcjonowanie jelit i powodować objawy IBS.

• Stan zapalny o niskim nasileniu – u niektórych osób z IBS obserwuje się niewielki stan zapalny w błonie śluzowej jelit, który może wpływać na ich funkcję.

• Stres i zaburzenia osi mózg–jelito – silny wpływ na IBS mają czynniki psychologiczne, takie jak stres, lęk czy depresja, które mogą nasilać objawy.

• Przebyte infekcje przewodu pokarmowego – IBS może rozwinąć się po infekcji bakteryjnej, wirusowej lub pasożytniczej jelit (tzw. IBS poinfekcyjne).

• Nietolerancje pokarmowe i dieta – niektóre osoby z IBS doświadczają zaostrzenia objawów po spożyciu określonych produktów, np. bogatych w FODMAPs (fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole).

SIBO

SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to przerost bakteryjny jelita cienkiego, czyli nadmierny wzrost bakterii w odcinku przewodu pokarmowego, gdzie normalnie ich liczba jest niewielka. Prowadzi to do fermentacji niestrawionych węglowodanów, nadprodukcji gazów (wodoru, metanu), wzdęć, bólu brzucha, biegunek lub zaparć.

Przyczyny SIBO

SIBO często wynika z zaburzonej motoryki jelit, niedostatecznej produkcji kwasu żołądkowego lub przebytej infekcji. Diagnozuje się je testem oddechowym, a leczenie obejmuje antybiotykoterapię (np. rifaksyminę), dietę eliminacyjną i poprawę perystaltyki jelit.

IBS a SIBO

IBS (zespół jelita drażliwego) to przewlekłe zaburzenie czynnościowe jelit, objawiające się bólem brzucha, wzdęciami i zaburzeniami wypróżnień. Jego przyczyny są złożone i obejmują nadwrażliwość trzewną, zaburzenia osi mózg–jelito i dysbiozę.

SIBO (przerost bakteryjny jelita cienkiego) to nadmierny wzrost bakterii w jelicie cienkim, prowadzący do fermentacji i objawów podobnych do IBS, zwłaszcza jego postaci biegunkowej. SIBO często wynika z zaburzeń motoryki jelit i może być jedną z przyczyn IBS.

Jak je odróżnić?
SIBO diagnozuje się testem oddechowym (wodór/metan), a jego objawy często ustępują po antybiotykoterapii (np. rifaksyminą). IBS leczy się głównie dietą low-FODMAP i regulacją motoryki jelit.

A TERAZ KONKRETY

IBS i SIBO często sygnalizują zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, które negatywnie wpływają na pracę przewodu pokarmowego. Przyjrzyjmy się zarówno oczywistym, jak i mniej oczywistym przyczynom tych schorzeń.

Zła dieta

Zastanów się nad swoją dietą – czy opiera się na wysoko przetworzonych produktach, paczkowanych ciastkach i daniach instant? A może wydaje się zdrowa, ale w rzeczywistości bazuje głównie na batonach proteinowych i shake’ach? To, co jemy, ma ogromny wpływ na nasze zdrowie, w tym na kondycję jelit.

Jeśli nie dostarczymy naszym bakteriom jelitowym warzyw, owoców, pełnych ziaren oraz innych naturalnych produktów bogatych w błonnik, zdrowe tłuszcze i białko, nie będą one w stanie wytwarzać cennych metabolitów, takich jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), witaminy czy indole. Zaburzona mikrobiota jelitowa prowadzi do rozszczelnienia bariery jelitowej, stanu zapalnego i wzrostu patogennych bakterii, co z czasem może pogorszyć ogólny stan zdrowia.

Uważaj także na produkty „fit” – często zawierają one sztuczne słodziki, takie jak sukraloza czy alkohole cukrowe, które mogą negatywnie wpływać na jelita. Badania wskazują, że sukraloza, aspartam i alkohole cukrowe (np. erytrytol, maltitol) mogą zmieniać skład mikroflory jelitowej i negatywnie wpływać na metabolizm oraz poziom glukozy we krwi.

Rozregulowany cukier

Przerwy między posiłkami są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania kompleksu MMC (Migrating Motor Complex), który pełni rolę „wewnętrznego odkurzacza” w naszym układzie pokarmowym. To właśnie dzięki niemu usuwane są resztki niestrawionego jedzenia i bakterie, co zapobiega ich namnażaniu się w jelitach.

Zastanów się, czy potrafisz wytrzymać 3-4 godziny bez jedzenia (pamiętaj, że kawa z mlekiem to również posiłek). Jeśli nie, może to sugerować, że warto przyjrzeć się swojej diecie i wprowadzić zmiany, szczególnie w zakresie regulacji poziomu glukozy we krwi. Ograniczenie węglowodanów na rzecz warzyw, białka i zdrowych tłuszczów może pomóc w stabilizacji glikemii i poprawie pracy układu pokarmowego.

Zasłodzona wątroba

Chora wątroba może prowadzić do IBS i SIBO poprzez zaburzenie produkcji żółci, która jest niezbędna do trawienia tłuszczów. Niedobór żółci może spowolnić proces trawienia i sprzyjać rozwojowi bakterii w jelitach, co prowadzi do SIBO. Dodatkowo, wątroba ma wpływ na motorykę jelit i równowagę mikrobioty, a jej niewłaściwe funkcjonowanie może przyczynić się do rozwoju IBS, powodując bóle brzucha, wzdęcia i zaburzenia wypróżnień.

Aby zadbać o wątrobę, warto ograniczyć alkohol i fruktozę**, stosować zdrową dietę bogatą w białko, zdrowe tłuszcze i warzywa, regularnie ćwiczyć, pić odpowiednią ilość wody oraz unikać toksyn.

** Uwaga!! Nadmiar fruktozy, szczególnie z napojów słodzonych syropem glukozowo-fruktozowym, może prowadzić do stłuszczenia wątroby i insulinooporności. Warto ograniczyć spożycie słodkich napojów, przetworzonych produktów oraz owoców o wysokiej zawartości fruktozy. Nie mówimy tutaj o fruktozie z owoców.

Przeciążony żołądek

Chory żołądek może prowadzić do problemów jelitowych, ponieważ niewłaściwe funkcjonowanie żołądka zakłóca cały proces trawienia i wchłaniania składników odżywczych.

Nadkwasota, refluks żołądkowo-przełykowy czy przewlekłe zapalenie żołądka mogą powodować uszkodzenie błony śluzowej żołądka, co może prowadzić do zaburzenia równowagi mikrobioty jelitowej. Refluks żołądkowo-przełykowy wynika z osłabienia dolnego zwieracza przełyku, nadmiernego ciśnienia w żołądku, nieprawidłowej motoryki przewodu pokarmowego, nadprodukcji kwasu żołądkowego, otyłości, palenia papierosów, ciąży oraz spożywania tłustych, kwaśnych potraw i alkoholu.

Z kolei problemy z trawieniem, takie jak niewystarczająca produkcja kwasu żołądkowego, mogą sprzyjać rozwojowi patogenów w jelitach, takich jak w przypadku SIBO (przerost bakterii w jelicie cienkim). Niedokwasota żołądka może wynikać z starzenia się, stresu, chorób autoimmunologicznych, długotrwałego stosowania leków, infekcji Helicobacter pylori, zaburzeń hormonalnych lub niewłaściwej diety, ubogiej w białko, zbyt duża ilość cukrów lub przetworzonych pokarmów.

W rezultacie, uszkodzony żołądek może prowadzić do wzdęć, bólu brzucha, zaparć lub biegunek, które są charakterystyczne dla zaburzeń jelitowych. Długotrwałe zaburzenia żołądkowe mogą również przyczyniać się do osłabienia bariery jelitowej, co prowadzi do stanów zapalnych i zwiększonego ryzyka chorób jelitowych.

Stress

Nie oszukujmy się – stres jest jednym z głównych czynników wpływających na zdrowie naszego układu pokarmowego. Często nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo nasz organizm reaguje na napięcie i presję. Zastanów się, czy Twoje dolegliwości znikają, gdy masz wolny czas, np. na urlopie – dla wielu osób zmniejszenie stresu może przynieść natychmiastową poprawę. Jednak w codziennym życiu stres jest nieunikniony.

Dlatego warto przyjrzeć się swojemu podejściu do wyzwań, które napotykamy. Choć nie zawsze jesteśmy w stanie zmienić otoczenie, takie jak praca czy sytuacja rodzinna, psychoterapia może pomóc w nauce radzenia sobie z emocjami i stresem. Odpowiednie techniki zarządzania stresem, takie jak medytacja czy terapia, mogą znacząco poprawić jakość życia i zmniejszyć objawy problemów trawiennych.

Dziękuję, że jesteś!
Pozdrawiam Zuzanna